DEDESİ GÜNDÜZ ALP

DEDESİ G�ND�ZALP: Gazi G�nd�zalp Şehit Saru Batu Savcı Bey'in ve Osman Bey’in dedesi, Ertuğrul Gazi’nin Babası, Hayme Ana’nın eşidir. Oğuzların Kayı aşiretinin damgası lYl şeklinde yanlarda iki ok ile ortada bir yaylı oktur. Kayı’nın manası muhkem, kuvvet ve kudret sahibi demektir. T�rk boyları g�� esnasında değişik y�nleri ve yolları tercih etmişlerdir. Kayı boyu da dokuzuncu asırdan sonra Aral havzasından hareket edip Ceyhun’u ge�erek Horasan’a, oradan Azerbaycan ve Ahl�t’a, oradan da Hasankeyf ve Harput’a daha sonra da I. Alaeddin Keykubad (1219–1236) tarafından kendilerine verilen Ankara’nın batısındaki Karacadağ b�lgesine bilahare de III. Gıyaseddin Keyh�srev (1264–1283) tarafından kendilerine kışlık ve yazlık olarak tahsis edilen S�ğ�t ve Domani� b�lgesine vararak 3500 km. kadar olan g�� tamamlamışlardır. Kayı boyu bahsedilen g�� on�c�nc� y�zyılın ikinci yarısında 400 �adır ile, boy beyi Gazi G�nd�zalp y�netiminde yapmıştır. Gazi G�nd�zalp’in eşi Hayme Ana olup; Sungurtekin, G�ndoğdu, Ertuğrul ve D�ndar adında d�rt oğlu vardır. Anılan g�� sırasında Gazi G�nd�zalp Ankara’nın Beypazarı İl�esi Hırkatepe K�y�’nde Rumların yaptığı bir baskın sırasında şehit olmuştur. Mezarı buradadır ve tarih boyunca korunarak adına yakışır şekilde t�rbe haline getirilmiştir. K�y halkı askere g�nderdikleri gen�lerini hep birlikte dua ile buradan uğurlamış, hacet bayramı ve yağmur duası t�renlerini burada yapmışlardır. Bu t�re bug�n de b�yledir. Caber kalesi yakınında mezarı bulunan S�leyman Şah’ın Gazi G�nd�zalp ile aynı kişi olduğu s�ylenmektedir. Zira bir�ok T�rk b�y�ğ�n�n ayrı ayrı yerlerde t�rbe makam mezarları vardır. Lozan Antlaşması'na g�re Caber kalesi yakınındaki S�leyman Şah t�rbesi T�rkiye'ye bırakılmış ve burada T�rk askeri birliği bulundurmak ve T�rk Bayrağı �ekmek hakkı verilmiştir. Bu konuyu tarih araştırmaları sonu�landıracaktır. Hırkatepe K�y� g�� yolu �zerinde, K�roğlu Dağlarının uzantısı Aladağ ve Keltepe’nin g�ney eteklerinin paralelindeki derin vadidedir. Baskın yeri olarak uygundur. Hırkatepe K�y�’ne Elmabeli(1.125 m.) ge�idi ile ulaşılır. Gazi G�nd�zalp şehit olduğu yerde toprağa verilmiş, mezarının bulunduğu yere Kayı boyundan 40 kişi bırakılmış, mezara sahip olmaları ve orayı yurt tutmaları sağlanmıştır. Daha sonra Gazi G�nd�zalp’in mezarını ziyarete gidenlerin ve gelenlerin Kırka gidelim, Kırka varalım, Kırka’dan geliyoruz demeleri dolayısıyla k�y�n adı Kırka olarak s�ylenegelmiş ve benimsenmiştir. Cumhuriyet �ncesi ve ilk yıllarında ‘Kırka K�y�’ olarak anılan k�y, �nce ‘Hırka K�y�’ ve 1964 yılında da resm� kayıtlarda Hırkatepe K�y� olarak bug�nk� adını almıştır. Ancak, k�y sakinleri nerelisin diye sorulduğunda Kırkalıyım diye cevap verir, �evre k�yleri de bahsi ge�tiğinde halen Kırka olarak anarlar. Gazi G�nd�zalp’ten sonra Kayı boyunu Hayme Ana ve oğlu Ertuğrul selametle g�� ettirmiştir. Her T�rk Hayme Ana’yı ana bilmiştir. Hayme Ana oğlu Ertuğrul Gazi’ye rehber olmuş, torunu Osman Beyi de BEY olarak yetiştirmiştir. Osman Bey de adını verdiği b�y�k T�rk Devletini kurmuştur. Hayme Ana'ya t�rbe yapılmış, Ankara'nın bir il�esine adı verilmiştir. K�tahya İli Domani� İl�esi �arşamba K�y�nde eyl�l ayının ilk haftası pazar g�n� her yıl t�renlerle anılmaktadır. GAZİ G�ND�ZALP T�RBESİ Gazi G�nd�zalp’in t�rbesine tarihte olduğu gibi bug�n de h�rmet edilmektedir. T�rbenin bakımını k�yde yaşayan en yaşlı G�nd�zalp �stlenmekle beraber; t�m k�y halkı t�rbenin bakım ve onarımında yer almaktadır. Bug�n de k�yde yaşayan Fatma G�ND�ZALP ve Zehra G�ND�ZALP t�rbenin temizlik başta olmak �zere rutin ihtiya�ları ile ilgilenmektedirler. Gazi G�nd�zalp t�rbesinin eskiyen ahşap+sa� yapısı yerine Devlet tarafından taş+beton ile yeni bir bina yaptırılmıştır. Ankara Valisi Yahya G�R t�rbenin yeniden inşası i�in maddi olarak ve yapılacak d�zenlemelerle bizzat ilgilenmiştir. T�rbenin a�ılışı da 12.06.2001 tarihinde Başbakan Yardımcısı Dr. Devlet BAH�ELİ tarafından yapılmıştır K�y halkının da katkılarıyla t�rbenin sorumluluğu kendisinde olan �mer G�ND�ZALP yaptırmıştı. 1955-1960 yıllarında, kendisinin de k�y muhtarı olduğu d�nemde ismini hatırlamadığı Beypazarı Kaymakamının t�rbeye ait birka� sayfalık ferman-kitabı alıp, terc�me ettirmek �zere İstanbul’a g�t�rd�ğ�n�, bu arada t�rbenin Devlet tarafından yaptırılması gerektiğini ve t�rbe arazi tapusunun Devlete hibe edilmesini istediğini, t�rbenin arazi tapusunu �zerinde bulunduran amcasının eşi Emine G�ND�ZALP’in de t�rbenin yapılacağı bina yerini -diğer kısmı kendisinde kalmak �zere- tapuda Devlete hibe ettiğini, ancak 1960 ihtilalinin araya girmesiyle bu �alışmaların sonu�lanmadığını s�ylemiştir. Yıllar sonra bu �alışmalar sonu�landırılmış, Gazi G�nd�zalp’in şanına layık bir t�rbe inşa edilmiştir. Her yıl haziran ayının ikinci haftası pazar g�n� adıyla Gazi G�nd�zalp t�rbesinde ş�len/t�ren yapılır. Bu t�rene �evre k�ylerden, Beypazarı ve Ankara'dan misafirler ile resmi makam zevatı da iştirak ederler. Gazi G�nd�zalp t�rbesindeki ş�lenin bug�n uygulanan şekli ile ge�mişteki arasında �zlemle y�d edilen değişiklikler olmuştur. Ge�mişte ş�len cuma g�n� yapılırdı. Sabah erkenden k�y erkekleri t�rbede toplanır, k�y halkının bağış yaptığı 40-50 kuzu hayır duaları ile kesilir, pişirilirdi. K�y�n kız/erkek b�t�n �ocukları imamın peşinde t�rbeden başlayarak k�y�n diğer iki mezarlığını ayrıca k�y�m�z�n -arka dağ yamacında– Erenler tepesinde bulunan aşağı dede ve yukarı dede diye bilinen mevkileri de dolaşarak tekrar t�rbeye d�nerlerdi. Bu gezi yapılırken imamın hayır duasına �ocuklar hep bir ağızdan <�min> �ekerler, �min sesi t�m vadiyi sarardı. Ş�lenin kuzu eti de, pirin� pilavı da t�rbede erkekler tarafından pişirilirdi. Okunan mevlidi şerif ve hatim dualarının ardından -�zellikle yağmur duası- yemeğe oturulur ve �nce b�y�klerin nezaretinde �ocuklar doyurulur veya �ocuklar b�y�klerin sofralarına dağıtılır hep birlikte yenirdi. Pişen et ve pilav hazır olarak kadınlara verilir onlar da kız �ocukları ile birlikte yerlerdi. Yemeğin tatlısı da tahin helvasıydı. Son yıllarda k�yde kuzu kalmayınca diğer alternatifler g�ndeme gelmiştir. Kuzu olsa kesip y�zecek, pişirecek, suyuna pirin� salacak o tecr�beli insanlar ahirete g�� etmişler, kendileriyle birlikte bir�ok g�zelliği de alıp g�t�rm�şlerdir. Mezarları nur, mek�nları cennet olsun. Bizim sahip olamadığımız g�zellikleri onların orada yaşamalarını umuyoruz. Bug�n yemekler aş�ı tarafından yapılmakta, kuzu yerine b�y�kbaş hayvan eti kullanılmakta, diğer lezzetlerle birlikte g�zlerden �ok g�n�ller k�y bazlamasını aramaktadır. K�y camiinde okunan mevlidi şerif, hatim ve yağmur duasının ardından, Gazi G�nd�zalp t�rbesi ziyaret edilmekte, d�n�şte k�y ilk�ğretim okulu bah�esinde ş�len yemeği yenilmektedir. Yemeğin tatlısı da tahin helvasından burma veya kesme pişmaniyeye d�n�şm�şt�r. Yemek, g�n�m�z�n modern yaşantısına uygun olarak poli�retan kaplarda self servis olarak ikram edilmektedir. Yapılan bu ş�len yurdumuzun her insanına a�ık, her vatandaşımız davetlidir. Ankara eski milletvekili Şevket B�lent YAHNİCİ, demiş ve ş�lenlere her yıl katılmıştır.(Yazan Mehmet G�nd�zalp/Ankara-Beypazarı-Hırkatepe k�y� ) Suriye topraklarında bulunan “T�rk mezarı” 1921 yılında Ankara Antlaşmasının 9. maddesi ile T�rkiye’ye verilmiştir. 600 m2 alanı kaplayan Caber kalesinde T�rk Jandarma Karakolu ve T�rk mezarı vardır. “T�rk mezarı” olarak bilinen buradaki mezar G�nd�z Alp’e (S�leyman Şah’a) atfedilmektedir.Muhtemelen makam mezarıdır. G�nd�z Alp’in Ankara-Beypazarı il�esine bağlı Hırkatepe k�y�nde bir mezarı vardır. Bir rivayete g�re; G�nd�z Alp aşiretiyle XIII. asrın birinci �eyreğinde Ankara’ya geldiğinde vefat etmiştir. G�nd�z Alp’in mezarı ile ilgili H.1318 tarihli Ankara salnamesinin 123. sayfasında bir kayıt vardır. BABAANNESİ HAYME ANA: Hayme Ana , �� kıta yedi iklimde cihanş�m�l bir T�rk devletinin kurucusu olan Ertuğrul Gazi’nin annesi, Şehit Saru Batu Savcı Bey'in ve Osman Gazi’nin babaannesidir.. T�rk tarihinde �ok �nemli şahsiyetlerden birisi olan Hayme Ana, d�nyada yaşayan b�t�n T�rklerin cefakar, fedakar anasıdır ve T�rk kadınları i�in en b�y�k simgedir. Oğlu Ertuğrul Gazi’nin ve torunu Osman Gazi’nin yetişmelerinde emeği olan Hayme Ana, onları geleceğe hazırlayarak devletin temelini atmış, d�nya tarihinin seyrinin değişmesine tesir etmiştir. O, Osmanlı Devleti’nin ilk harcını atan Devlet Ana’dır. Hayme Ana’nın tarih i�inde g�rd�ğ� fonksiyon pek az anneye nasip olmuştur. T�rkmenistan’ın Horasan b�lgesinden yola �ıkarak 3500 kmlik bir y�r�y�şle, �nce Ahlat’a sonra Suriye-Halep’e ulaşan Kayı Boyu’nun beyi G�nd�zalp’in (S�leymanşah) Fırat nehrini ge�erken boğulması �zerine aşiretin başına Hayme Ana ge�miştir. G��l� kişiliğiyle liderliği eline alarak Kayı boyu �zerinde n�fuz sahibi olan Hayme Ana, uzun bir yolculuktan sonra aşiretini Sel�uklu Sultanı Alaeddin Keykubat’ın ikta olarak verdiği Ankara’nın Karacadağ b�lgesine, daha sonra Domani� ve S�ğ�t’e selametle yerleştirmiştir. Hayme Ana, Kayı Boyu’nun �ıktığı bu uzun yolda karşılaştığı savaşlarda cengaverliğiyle yer almıştır. Hayme Ana’nın idaresindeki Kayı Boyu’nun Domani�’e kadar uzayan yolu, bir cihan devletine uzanmıştır. H.1310 / M.1893 tarihli (sayfa 390-391) ve H.1325 / M.1908 tarihli (sayfa 117) H�davendigar Vilayeti Salnamesi’ndeki bilgilere g�re, 1891 senesi evvelinde Sultan II.Ad�lhamit Domani�’e bir heyet (ehl-i keşf) g�ndererek ninesi Hayme Ana’nın kabrini buldurmuştur. Hayme Ana ile ilgili Osmanlı arşivlerinde bulunan ve ilk kez 1999 yılında tarih�i �mer Faruk Yılmaz tarafından yayınlanan belgelere g�re 1892 yılında kabrinin �zerine bir t�rbe inşa ettirmiştir.Ayrıca t�rbe k�lliyesine dahil medrese ve misafirhane de yapılmıştır. T�rbenin t�renlerle resmi a�ılışı yapılmış, t�rbedarlık g�revi ilk olarak Yakupoğulları ailesine verilmiştir.II.Ad�lhamid t�rbenin yapılmasından sonra t�rbeye konulmak �zere halı, avize ve s�nb�ll� kandil g�ndermiştir. Zamanla harap olan t�rbe ve k�lliye aslına uygun olarak 1954 ve 1990 yıllarında restore edilerek bug�nk� durumunu almıştır. XIII.asrın ikinci yarısında vefat eden Hayme Ana’nın t�rbesi K�tahya’nın Domani� il�esine bağlı �arşamba k�y�ndedir. Hayme Ana her yıl eyl�l ayının ilk haftası pazar g�n� �eşitli t�renlerle yad edilmektedir. (Şule Softaıoğlu/Tefekk�r Dergisi Sayı:7 -Eyl�l 2006) BABASI ERTUĞRUL GAZİ: ERTUĞRUL GAZİ (D.1188 – �.1281) Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyuna mensuptur. Babası G�nd�zalp, annesi Hayme Ana’dır. Eşi Halime Hatun’dur. Osmanlı Devleti’nin kurucusu olan Osman Bey’in babasıdır. Ertuğrul Gazi’nin diğer oğulları Saru Batu Savcı Bey ve G�nd�z Bey’dir. Ertuğrul Gazi’nin kardeşleri ise Sungur Tekin, G�ndoğdu ve D�ndar’dır. 9.asırda Ertuğrul Gazi’nin ataları, yaklaşık 50 bin veya 70 bin hane olmak �zere diğer Oğuz boyları ile beraber Moğol istilasının da etkisiyle Buhara ve Semerkant (�zbekistan) �zerinden Ceyhun nehrini (Amuderya’yı) ge�erek Horasan (T�rkmenistan) b�lgesinin Merv /Mohan şehrine yerleştiler. 11.asrın 2.yarısında Sel�uklular’la beraber Azerbaycan �zerinden Doğu Anadolu’ya Van G�l�’n�n batısında yer alan Ahlat’a ulaştılar. Burada Sel�uklu Beyleri ile beraber G�rc�ler’e ve Trabzon Rum İmparatorluğu’na karşı gaza ve f�tuhata katıldılar. Bir s�re bu b�lgede kaldıktan sonra Erzurum ve Erzincan’a, oradan da g�neye inerek Halep taraflarına g�� ettiler. Bir rivayete g�re; Kayıhanlıların reisi G�nd�zalp (S�leymanşah), Halep’te Caber Kalesi’nin kuzey batısında Fırat nehrini ge�erken boğularak vefat etmiştir. Şimdi T�rk Mezarı olarak bilinen Suriye’deki bu mezar G�nd�zalp’e atfedilmektedir. G�nd�zalp’in vefatı �zerine, Kayıhanlılar’ın bir kısmı Halep’te kaldı, bir kısmı ise �ukurova’ya g�� etti. �ukurova’da da Kayıhanlılar ikiye b�l�nd�. Aşiretin bir kısmı G�nd�zalp’in d�rt oğluyla birlikte kuzeydoğuya doğru hareket ederek Erzurum-Pasin ovasına, S�rmeli�ukur’a g�� etti. Burada aralarında anlaşmazlık �ıktı. G�nd�zalp’in b�y�k oğulları Sungur Tekin ve G�ndoğdu’nun da i�inde bulunduğu aşiretin bir kısmı asıl yurtlarına, Horasan’a d�nd�ler. Ertuğrul Gazi, annesi Hayme Ana ve k��k kardeşi D�ndar’ın bulunduğu aşiret ise bir m�ddet S�rmeli�ukur’da kaldıktan sonra batıya doğru hareket etti. Bir rivayete g�re; bu yolculuk sırasında Erzurum-Sivas arasında yer alan Yassı �imen’de Sel�uklular ve Harezmşahlar arasındaki savaşta Ertuğrul Gazi idaresindeki Kayıhanlılar Sel�uklu safında yer almışlar ve Harezmşahlar’ın yenilmesini sağlamışlardır. Bir başka rivayete g�re ise; Kayıhanlılar Sivas-Hafik’te ger�ekleşen Sel�uklu-Moğol savaşında yenilmek �zere olan Sel�uklu ordusuna yardım ederek Sel�ukluların safında yer almış ve Moğolların yenilmelerini sağlamışlardır. Sel�uklu Sultanı 1.Alaeddin Keykubat, Ertuğrul Gazi idaresindeki Kayıhanlıları bu savaşlardaki hizmetlerinin karşılığında �d�llendirdi ve Ankara’nın batısındaki Karacadağ’ı kışlak-yaylak olarak verdi. Bu m�jdeli haber Kayıhanlılar Kayseri’de bulunurken, Sel�uklu başkenti Konya’ya g�nderilen Ertuğrul Gazi’nin oğlu Saru Batu Savcı Bey tarafından getirildi. Ertuğrul Gazi’nin Anadolu’daki ilk konak yeri Karacadağ’dır. B�ylece Ertuğrul Gazi ilk olarak tarih sahnesinde g�r�nm�şt�r. Ertuğrul Gazi Karacadağ’a yerleşince, Ankara ve Eskişehir arasındaki b�lgede gaza ve f�tuhat faaliyetlerine başladı. Anadolu’nun batı kısmı o devirde T�rkler i�in bir gaza diyarı idi. Kendilerine “u�bey” adı verilen ve sınırlarda gaza ve f�tuhatta bulunan diğer T�rk beyleri gibi Ertuğrul Gazi’ye de u� beyliği verildi. U�beyi olarak Bizans şehir ve kasabalarına karşı akın ve gazalarda bulunan Ertuğrul Gazi’ye, Sel�uklu Sultanları 1.Alaeddin Keykubat ve 2.Gıyaseddin Keyh�srev tarafından kumandanlık/devlet adamlığı payesi verildi. 1.Alaeddin Keykubat, Sel�uklu arazisine saldıran Rumlara hem ders vermek hem de batı (Bizans) sınırlarını itaat altına almak amacıyla İneg�l ve Yenişehir’e akın d�zenledi. Ertuğrul Gazi bu akında �nc� kuvvetlerin komutanı olarak Sel�uklu hizmetindeydi. Ermeniderbendi’nde Bizans ordusu ağır bir yenilgiye uğratıldı. Bu zafer sonrası Sultan, Ertuğrul Gazi’yi taltif ederek Eskişehir (Sultan�n�) ve �evresini ikta/dirlik olarak verdi. Kayıhanlıların şanını y�celtmek ve İslam’ın cihad emrini, cihan mefk�resini yerine getirmek isteyen Ertuğrul Gazi’nin batı uc b�lgesinde gaza hareketlerinde bulunmaya başlaması; ileride kurulacak olan devletin siyasi hayatında uc geleneğinin yerleşmesine ve Bizans �zerine daimi gaza hareketlerinin yapılmasına vesile oldu. Sel�uklu Devleti’nin Moğolların idaresi altına girdiği bir zamanda (yıkılma s�recinde) Anadolu’daki T�rk Beylikleri Sel�uklu’dan ayrılırken, Ertuğrul Gazi vefakarlık g�stermiş ve Sel�uklular’a bağlı bir u� beyi olarak faaliyetlerini s�rd�rm�şt�r. Ertuğrul Gazi’nin bu vefakarlığının yanı sıra gaza-cihad gibi manevi bir y�k�ml�l�ğ� kendine şiar edinmesi hem halk, hem de devlet erkanı arasında gayet g�zel bir muhabbet hissi uyandırmış ve Anadolu’nun d�rt bir tarafından gelen gazilerin, dervişlerin, alimlerin, diğer y�relerdeki T�rkmenlerin onun sancağı altında toplanmasına sebep olmuştur. Ertuğrul Gazi’nin siyasi ve askeri dehası, cesareti, yiğitliği, zekası ve aksiyonunun bir sonucu olarak, 13.asrın ortalarında Karacahisar ve S�ğ�t fethedildi. Sel�uklu Sultanı 1.Alaeddin Keykubat, bu fetihlerin sonucunda m�kafat olarak Domani�, S�ğ�t ve �evresini kendisine yurt/m�lk olarak verdi. Yazları Domani� yaylalarında, kışları S�ğ�t’te ge�iren Ertuğrul Gazi, Sel�uklu Devleti’nin kuzey-batı u� sınırlarını en iyi şekilde koruyup, asayişi temin etti. Domani�-S�ğ�t ve �evresine hakim olduktan sonra, Bizans sınır boylarında bulunan diğer u� beyleriyle birlikte cihad ve gaza ile meşgul olmaya devam etti. Ertuğrul Gazi, komşu Bizans tekfurlarına (valilerine) karşı kazandığı parlak başarılarından dolayı “gazi” �nvanı aldı. Ertuğrul Gazi, y�neticiliği d�neminde aşiretinin n�fusunun az olmasından dolayı barış merkezli, tedbirli ve ihtiyatlı bir siyaset izledi. �evresinde bulunan T�rkmen beylikleri ve Bizans (İneg�l-Karacahisar-Bilecik) tekfurlarıyla daima iyi ge�inip onların durumlarını ve siyasi şartları gayet iyi değerlendirerek başında bulunduğu aşiretini ve idaresi altında yaşayanları sulh ve s�kun i�inde yaşattı. Ertuğrul Gazi, emri altındaki topraklarda yaşayan halk tarafından �ok sevilen ve sayılan bir kişiydi. S�ğ�t’teki Hristiyan tebaası da Ertuğrul Gazi’yi y�rekten seviyor ve sayıyordu. Yurt tuttuğu b�lgede huzur ve g�veni sağladı. Ertuğrul Gazi, 1281 senesinde 93 yaşlarında iken S�ğ�t’te vefat etti. T�rbesi S�ğ�t’tedir.Her yıl eyl�l ayının 2.haftası pazar g�n� anma t�renleri yapılmaktadır. Ertuğrul Gazi, oğlu Osman Gazi’ye k��k bir beylik, tecr�beli kumandanlar, iyi bir nam ve fethe m�sait bir zemin bırakmıştır. Ertuğrul Gazi hakiki bir T�rkmen asilzadesi olup hayatını milletine adamış b�y�k bir dava adamıydı. Karakter ve karizmasıyla iyi bir teşkilat�ı, kahraman bir kumandan olan Ertuğrul Gazi’nin hayatı, aşiretin idaresini eline aldığı g�nden beri daima g�� ve m�cadele i�inde ge�ti. Z�hd ve takva sahibi olan Ertuğrul Gazi c�mert, şefkatli, dirayetli, sebatkar, fedakar, adil, merhametli, a�ık y�rekli, samimi, sabırlı, ve faziletli bir insandı. Hayırseverliği yanında g�zel ahlak timsaliydi. Vakarlı, ilkeli ve d�r�st idare anlayışı, ileri g�r�şl�l�ğ� ve etkin devle